W naszej kawowej podróży dookoła świata przywędrowaliśmy do Azji. Jest to największy kontynent na świecie, a do tego bardzo urozmaicony. Nic więc dziwnego, że kawa pochodząca z tej części globu jest bardzo różnorodna. W kilku słowach można opisać jej smak jako mocny, wytrawny, o mocno ziołowych aromatach. Odkryj z nami azjatycką kawę specialty.
Kawowiec rośnie na całym świecie na terenach zwanych pasem kawowym (ang. “the coffee belt” lub “the bean belt”). To obszar położony między zwrotnikiem Raka a Koziorożca, który charakteryzuje się najlepszymi warunkami do uprawy tej rośliny. W naszych wcześniejszych artykułach opisaliśmy kawy pochodzące z obu Ameryk oraz z Afryki, teraz kolej na Azję.
Do najważniejszych azjatyckich producentów kawy należą m.in. Indie, Wietnam, Indonezja, gdzie głównie uprawia się robustę, ale także Papua-Nowa Gwinea i Chiny produkujące arabikę. Warto też wspomnieć o Jemenie, którego kawie jest zdecydowanie bliżej do Afryki, jednak geograficznie ten kraj przynależy do Azji.
Kawowiec w Azji uprawiany jest najczęściej na małych, rodzinnych plantacjach, gdzie stosowane są tradycyjne metody upraw oraz zbioru wiśni. Dodając do tego żyzne gleby, otrzymujemy cały wachlarz smaków i aromatów – od łagodnych indyjskich kaw, przez owocowe smaki Indonezji, po wyraziste i mocne robusty.
Kawa monsunowana
Monsunowanie to jeden ze sposobów obróbki kawy, odkryty w sposób przypadkowy w czasach, kiedy transport ziaren z Indii do Europy drogą morską trwał kilka miesięcy. Ziarna przechowywane były pod pokładem w wilgotnych warunkach, co wpłynęło na ich barwę i późniejszy smak naparu. Uzyskany w ten sposób efekt tak spodobał się ówczesnym kawoszom, że kiedy wraz z rozwojem technologii czas transportu uległ skróceniu, opracowano sposób obróbki ziaren, pozwalający zachować oczekiwaną jakość produktu.
Obecnie z monsunowania słynie indyjska kawa z regionu Malabar, położonego na południowo-zachodnim wybrzeżu Indii. Ziarno poddane tego rodzaju obróbce traci swą kwasowość. Dziś ten proces, odbywający się w porze monsunowej, polega na wystawianiu ziaren na działanie wilgotnego i ciepłego powietrza. Nasiona rozkładane są w dobrze wentylowanych magazynach, gdzie wchłaniają wilgoć, stają się większe i przybierają bladozłoty kolor. Ta metoda wykorzystywana jest zarówno przy ziarnach arabiki, jak i robusty.
Kawa w Indiach pojawiła się w drugiej połowie siedemnastego wieku, gdzie – według legendy – przywędrowała z Jemenu. Dziś w tym kraju jest około 250 tys. plantatorów, a przeważająca większość (98%) to drobni właściciele. Kawowiec uprawiany jest przede wszystkim na południowo-zachodnim wybrzeży Indii – w stanach Kerala i Karnataka. Około 40% produkcji to arabika, ale warto dodać, że indyjska robusta ma dobrą reputację.
Kawa budząca kontrowersje
Mówiąc o azjatyckiej kawie nie sposób nie wspomnieć o słynnej Kopi Luwak. Dla wielu to jedna z najlepszych kaw na świecie, przez innych odrzucana przez kontrowersyjne metody jej produkcji. Trzeba jednak przyznać, że jej ziarna osiągają jedne z najwyższych cen na rynku.
Nazwa tej kawy to zlepek dwóch indonezyjskich słów: kopi, czyli kawa i luwak, czyli łaskun palmowy. Łaskun to azjatycki ssak, zwany również cywetą. Kopi Luwak pozyskiwana jest w sposób dość nietypowy – ziarna wyłuskiwane są z odchodów łaskuna, którego układ pokarmowy trawi skórkę i miąższ wiśni. Dzięki temu procesowi kawa pozbawiona jest goryczy i zyskuje łagodny aromat.
Cena Kopi Luwak, dochodząca w Polsce do nawet 2000 zł za kilogram, wynika między innymi z ograniczonych możliwości produkcji ziarna. Szacuje się, że rocznie z wolno żyjących łaskunów pozyskuje się od 300 do 500 kg ziaren. Jednak z nastaniem mody na tę kawę zaczęły powstawać hodowle tych zwierząt, które niestety często traktują zwierzęta w sposób mało etyczny, m.in. trzymając je w ciasnych klatkach.
Indonezyjskie wariacje smaków
Kawa z Indonezji to nie tylko Kopi Luwak. Indonezja jest największym wyspiarskim krajem na świecie. To archipelag ponad 17 tysięcy wyjątkowo zróżnicowanych wysp. Jednak kawowiec uprawiany jest jedynie na dziewięciu z nich. Między innymi na Sumatrze, z której pochodzą jedne z najsłynniejszych azjatyckich kaw ziarnistych.
Sumatra z wyjątkowo żyzną glebą wulkaniczną ma idealne warunki do uprawy kawy, między innymi dzięki dużej zawartości minerałów. Smak sumatrzańskiej kawy oddaje esencję tej tropikalnej wyspy. Wyczujesz w niej słodycz, pikanterię oraz korzenne przyprawy. Jej body jest gładkie oraz słodkie, ale zarazem zrównoważone i intensywne. Odwiedzając naszą gdańską palarnię kawy specialty, zapytaj o Sumatrę, może akurat świeżo wypalona będzie na Ciebie czekać.
Indonezyjskie plantacje kawy znajdują się również na wyspach Sulawesi, Jawie, Bali, Flores, Sumbawie oraz na Nowej Gwinei. Zarówno na części należącej do Indonezji, jak i w państwie Papua-Nowa Gwinea.
Wyspy Papui-Nowej Gwinei odznaczają się idealnym poziomem wilgotności potrzebnym do uprawy drzew kawowca. Oprócz tego żyzna gleba wulkaniczna, wysokość 1550 m nad poziomem morza i chłodny klimat powodują, że są to znakomite warunki dla kawy. Rośnie tu tylko arabica, głównie w odmianie Typica. Na skalę komercyjną kawa jest tu uprawiana dopiero od 50 lat. Ziarna z tej części Azji obfitują w nuty czarnej porzeczki, grejpfruta oraz czarnej herbaty.
Kawy specialty z Chin
Chociaż ten kraj słynie przede wszystkim z kultywacji i produkcji herbaty, to od kilku lat Chiny są coraz większym graczem na rynku kawy, także w segmencie speciality. Co ciekawe kawa pochodząca z tego państwa, rośnie w górskiej prowincji Yunnan, słynącej właśnie z wyśmienitych herbat. To nie jest przypadek, ponieważ ten region ma idealne warunki do upraw dobrej jakości arabiki. Równoleżnikowe położenie prowincji połączone z odpowiednią wysokością nad poziomem morza powoduje, że wieczorami panują tam niższe temperatury powietrza, dzięki czemu kawa zyskuje wysoki poziom słodyczy, kwaskowatość i pełne kremowe body.
Chińska kawa speciality z prowincji Yunnan jest obrabiana głównie metodą na mokro. Nuty smakowe, którymi się charakteryzuje to czarna herbata, czekolada, pachnące przyprawy suszone wiśnie oraz łagodne orzechy.
Jemen – tu też rośnie kawa!
Na końcu warto dodać kilka słów o kawie z Jemenu, którego położenie powoduje, że ziarnom z tego państwa bliżej jednak do afrykańskich odmian kawy. Historia “czarnego złota” jest nierozerwalnie związana z Jemenem. Ten kraj odegrał ogromną rolę w powstaniu rynku kawy – to właśnie tutaj wypracowano metodę obróbki wiśni i zaczęto z nich wytwarzać aromatyczny napój.
W Jemenie, państwie leżącym na Półwyspie Arabskim, rośnie kilka odmian kawowca. Porastają one tarasy na wzgórzach, tworząc niezwykły krajobraz. Dominują tutaj niewielkie plantacje. Kawa uprawiana jest na dość dużych wysokościach, którym towarzyszą niewielkie ilości opadów. Ta wymagające warunki spowodowały, że jemeńska kawa ma w sobie całe bogactwo nut smakowych – odkryjesz w niej smak orzechów, owoców i kwiatów.
Ciekawostką, o której warto wspomnieć w kontekście kawy z Jemenu, jest qishr, czyli tradycyjny jemeński napar z łupinek kawy. Pije się go równocześnie żując liście czuwaliczki jadalnej – roślina ta jest naturalnym środkiem pobudzającym. Jest to najpopularniejszy sposób przygotowywania kawy w Jemenie.
Jak widać, azjatyckie kawy to mnóstwo smaków i aromatów. Ogromne zróżnicowanie kontynentu oraz jego wielkość powodują, że kawy pochodzące z tej części świata są niezwykle urozmaicone. Każdy pasjonat kawy specialty w tym azjatyckim wachlarzu możliwości na pewno znajdzie coś dla siebie.
Pamiętaj, że każdą kawę z naszej palarni możesz kupić w ziarnach lub zmielimy ją na Twoje życzenie.
M.P-G.